Iz vrtloga zavisnosti teško se izlazi, a prema podacima Instituta za javno zdravstvo Republike Srpske, od 2010. do 2023. godine, u Srpskoj su liječene 644 osobe zbog zloupotrebe droga.
Iako sredstva zavisnosti mogu biti različita, iz Instituta ističu da je kod većine, tačnije kod 80,9 odsto osoba koje su ušle u specijalizovani tretman liječenja, heroin primarno sredstvo zavisnosti.
“Najveći procenat liječenih heroinskih zavisnika nalazi se u starosnoj kategoriji od 30 do 34 godine, njih 29,3 odsto, i od 25 do 29 godina starosti, njih 21,7 odsto”, navode iz Instituta za javno zdravstvo RS za “Nezavisne novine”.
Da je problem zavisnosti sve veći problem u društvu, potvrđuje i Zoran Radović, načelnik Centra za mentalno zdravlje u Trebinju, koji u razgovoru za “Nezavisne novine” ističe da je primjetan povećan broj zavisnika, odnosno uživalaca psihoaktivnih supstanci, odnosno kokaina, spida i ekstazija.
Kada je riječ o starosnoj strukturi, Radović navodi da su u pitanju pacijenti svih doba, a da se za pomoć teško javljaju.
“Sami se uglavnom neće javiti. Obično dođu u neko psihotično stanje što se javlja kao posljedica uzimanja supstanci, pa se otkrije i pokuša liječiti zavisnost. Mlađa populacija dolazi uz roditelje, brata, sestru… Obično su to mladi organizmi pa oni trpe, a stariji dođu kada imaju ozbiljne i simptome, i tegobe, i somatske i psihičke, ne spavaju, ne mogu funkcionisati, zadužuju se kod zelenaša… Jedan začarani krug iz koga ne mogu nikako da izađu, pa se onda hvataju za slamku”, kaže Radović za “Nezavisne novine”.
Danilo Ciganović, psiholog i psihoterapeut pod supervizijom, u razgovoru za “Nezavisne novine” ističe da, prema kanadskom ljekaru Gaboru Mateu, istaknutom stručnjaku u radu sa osobama koje se bore sa zavisnošću, korijen ovog fenomena leži u traumi i nedaćama iz djetinjstva.
“To, naravno, ne znači da će svaka traumatizovana osoba postati zavisnik, ali znači da je svaki zavisnik bio traumatizovan. Takvim osobama osnovne ljudske potrebe nisu bile zadovoljene kao što su potreba za sigurnošću i pripadnošću. Razvija se osjećaj praznine, nepovezanosti i izolovanosti koji zajedno proizvode emocionalni bol, koji oni pokušavaju ublažiti različitim oblicima zavisnosti”, navodi Ciganović dodajući da u početku osobe osjećaju korist od svoje zavisnosti, jer im se ublažava bol, osjećaju olakšanje, bjekstvo od stresa i uzbuđenje, dok se kasnije to gubi i isključivo služi u funkciji izbjegavanja neprijatnosti i emotivnog bola.
Dodaje da najteži oblik zavisnosti jeste od psihoaktivnih supstanci, jer ne samo da razaraju osobu fizički, nego je i mijenjaju psihički.
“Da bi se doživjelo olakšanje, doze se povećavaju i njihovo dejstvo ne traje dugo, zbog toga su česti fatalni ishodi nastali predoziranjem”, kaže on za “Nezavisne novine”.
Osim što razara osobu koja se bori, takva situacija razara i porodicu i prijatelje.
“Međutim, iako je tema poprilično tmurna, medicina i psihoterapija su napredovale tako da je danas svaki oblik zavisnosti moguće tretirati. Liječenje zahtijeva mnogo saosjećanja, podrške i razumijevanja, umjesto tradicionalnih strogih posljedica, kaznenih mjera i izopštavanja”, zaključuje Ciganović.
Takođe, navodi da su istraživači otkrili određene genetske predispozicije, ali napominje da se ne radi o predodređenostima.
“Zbog toga govorim uglavnom o lošim ranim iskustvima tokom odrastanja, koja, zajedno sa lošom socioekonomskom situacijom, narušenim životnim vrijednostima, pogoduje ovoj pojavi”, kaže on za “Nezavisne novine”.
Kada je riječ o evropskoj statistici, iz Instituta za javno zdravstvo Srpske ističu da je, prema posljednjim procjenama Agencije Evropske unije za droge, prisutan silazni trend u broju osoba koje ulaze u specijalizovani tretman liječenja usljed heroinske zavisnosti.
