Stručnjaci širom svijeta, sve više su zabrinuti zbog masovnog uginuća medonosnih insekata. Glavni uzroci izumiranja pčela razne bolesti, štetočine, ali i trovanje pesticidima. Masovno uginuće pčela poslednjih godina uznemirilo je i zabrinulo svjetske i domaće stručnjake, jer je time dovedeno u opasnost više od 20.000 biljnih vrsta, čiji su glavni oprašivači upravo pčele. U strahu da se ne ostvari teza Alberta Ajnštajna da ukoliko bi pčele izumrle, čovečanstvu bi ostalo još svega četiri godine života, širom svijeta se organizuju akcije za povećanje broja uzgajivača ovih korisnih insekata.
Profesor dr Mića Mladenović sa Poljoprivrednog fakulteta u Beogradu navodi da su poslednjih godina uginuća pčela u svijetu, pa i kod nas mnogo veća nego ranije. Tako se u Srbiji, u zavisnosti od lokaliteta i biljnog pokrivača, gubici kreću od 20 do 37 odsto na godišnjem nivou, dok su se, recimo, u Americi gubici kretali i do 65,8 procenata, a do pre desetak godina je bilo uobičajeno oko 14,5 odsto.
Njegov kolega, profesor Univerziteta dr Svetomir Stamenković, koji je ujedno i predsednik Udruženja pčelara “Čačak”, navodi da su pčele glavni oprašivači i one povećavaju prinos ratarskih kultura od 20 do 40 procenata, a kod voćaka i do 80 odsto, najviše kod maline – 82 procenta.
“Ne bih se složio sa Ajnštajnom da bi čovečanstvo nestalo za četiri godine, ali za desetak, dvadeset bi se to sigurno dogodilo, pošto bi ljudi umirali od gladi, odnosno ne bi imalo hrane”, kazao nam je dr Stamenković.
“Na cijeloj zemaljskoj kugli primećeno je izumiranje pčela. Zato u Americi, recimo, voćari pčelarima plaćaju 87 dolara po pčelinjem društvu, samo da bi im pčele oprašile voćarsku vrstu. Tako za jednu sezonu tamošnji pčelari imaju i po osam selidbi, to jest pčele oprašuju osam kultura, i na tome imaju veliku zaradu. To kod nas još nije zaživelo, kod nas je potpuno drugačija slika, i mi molimo voćare samo da nam sačuvaju pčele. Molimo ih da ne tretiraju voće u vijreme cvjetanja, posebno ne preko dana.”
Oprašivačka funkcija pčela
Profesor Stamenković ističe da je vrijednost jednog pčelinjeg društva mnogo veća nego što je njegovog proizvoda – meda. Švajcarski, njemački i holandski stručnjaci izračunali su da je vrijednost društva 1.070 evra, od čega na med ide samo 100 eura, dok ostatak od 970 eura ide na oprašivačku funkciju pčela.
Stručnjaci navode da su glavni uzroci izumiranja pčela razne bolesti, štetočine, ali i trovanje pesticidima.
“Uzročnici su najčešće varoa, koja sama nanosi štetu sišući krv pčelama, ali i neadekvatni i neregistrovani ljekovi. Još veći je problem što ona nanosi štetu pčelama i kao vektor virusa, odnosno što na pčele prenosi desetak veoma opasnih virusa koji ubijaju pčele i njihovo leglo”, rekao nam je dr Mladenović.
Od oko dvadesetak uzroka, tu su još i GMO biljke, pesticidi od kojih su najopasniji imidaklopridi, kojima se tretiraju sjemena suncokreta, uljane repice, soje i kukuruza. Do nestajanja pčela, međutim, dovodi i jednolična ishrana, nedostatak vode, kratak period zimovanja, nedostatak polena i globalno zagjirevanje sa povećanom emisijom ugljen-dioksida i metana, nekontrolisana i nestručna primjena insekticida…
Svjetski podaci
Podaci svetskih organizacija kazuju da su se na Tajlandu poslednje četiri godine gubici pčela kretali od 10 do 50 procenata, u Čileu oko 38, u Kanadi oko 60, u Ugandi oko 36. Na osnovu genotipskog testa, u Evropi se uginuće kretalo od sedam do 43, tj. prosječno 22,8 odsto.
