Pored niza poznatih uzgojnih oblika u govedarstvu u Sjedinjenim američkim državama se u poslednje vrijeme preferira uzgojni obilk nazvan “krava-tele”. Koliko je poznato i u Republici Spskoj je bilo pokušaja da se ovaj uzgojni oblik uvede u ovaj sistem naročito u brdskim predjelima, a posebno na planinama oko Istočnog Sarajeva a da se tamo i otvori uzgojni centar.
Ovaj sistrem podrazumijeva prirodno parenje, telenje i odgoj na pašnjaku a nazvan je američki sistem „krava-tele“. Sjedinjene američke države u svijetu su poznate po tovnom govedarstvu iako imaju manje od 10% cjelokupne populacije goveda na planeti, ali podmiruju četvrtinu ukupne svjetske proizvodnje govedine.
Za razliku od drugih, njihov sistem „krava-tele“, podrazumijeva ishranu na pašnjacima, krave se pare prirodno i mogu da se tele tokom cijele godine, telad su sa majkama do šest mjeseci, nakon čega se njihov tov nastavlјa na bolјim pašnjacima.
Sistem “krava – tele”, kako u Americi, je veoma je poznat u proizvodnji goveđeg mesa. Sistem “krava –karakteriše cjelokupnu američku proizvodnju u tovnom govedarstvu. Krave su preko cijele godine na pašnjacima i samo se tokom zimskih mjeseci zbog snijega koji prekriva pašnjake, pregone bliže farmama i hrane, obilaze i kontrolišu..
Krave na američkom kontinentu mogu da se tele preko cijele godine u cilјanoj proizvodnji mesa. Iz praktičnih i organizacionih razloga dosta većih farmera organizuje prirodno parenje, koje je mnogo praktičnije, a sa sobom nosi upotrebu i nabavku većeg broja priplodnih bikova. U te svrhe u Americi postoje posebno specijalizovane farme koje se bave isklјučivo proizvodnjom kvalitetnih, testiranih i selekcionisanih priplodnih bikova namenjenih za prodaju. Takve farme čine 3 – 4 odsto od ukupnog broja tovnih goveda. Kod nas je gotovo sveobuhvatan proces priploda krava zavisan od veštačke oplodnje, svega u nekoliko slučajeva postoji prirodan pripust bikova u zapatima tovnih rasa goveda.
Organizovanjem prirodnog parenja u Americi, krava se teli u periodu najbujnije vegetacije, a i u period prirodne sezone telјenja krava. Tako, 80 odsto svih telјenja je u periodu od januara do maja mjeseca i uobičajno je da na svakih 25 krava ide po jedan odabrani priplodni bik, kao haremski tip parenja grla. Telad ostaju sa majkama i do šest mjeseci na paši (minimalno 4) posijle čega se zalučuju i upućuju u sisteme tovilišta, dok se jedan dio naravno odvaja i za remont stada. U trenutku zalučenja teladi krave moraju biti steone ili se u suprotnom uglavnom izlučuju iz proizvodnje. Tele nakon 6. meseca ide u tovilište ili na bolјi pašnjak.
Dakle, majka krava pri postignutoj polnoj i fiziološkoj zrelosti unutar svoje rase ima vremenski prostor od dva mjeseca da se prirodno pari sa priplodnim bikom, zatim istovremeni period graviditeta i njenog porasta fiksiran je biološki na narednih 9 mjeseci, tada činom telenja krava odgaja tele tokom još 6 meseci kada biva odvojena od teleta. U trenutku odbijanja teleta, ona je bila parena u protekla dva mjeseca (od 4. do 6. meseca odgoja teleta). Tako ciklus proizvodnje majke traje oko godinu dana ili neki mjesec duže.
Ciklus tova teleta traje tako što počinje rodjenjem teleta na pašnjaku, sisanje traje oko 6 mjeseci (minimalno 4 i maksimalno 8) i finalno dotovlјavanje još godinu dana. Ukoliko tele nakon zalučenja ne ide odmah na intezivan tov u feedlot ili feedyard (tovilišta sapreko 60 000 grla), već na bolјi pašnjak, ukupno tov traje duže do dvije godine uzrasta.
Dakle, ciklus života tovnog grla varira od 18-24 meseca. Prosečna američka farma krava ipak ima oko 40 grla. Profitabilna farma u proizvodnji tovnih goveda mora imati minimum 250 grla. Dok, prosečno domaćinstvo u kod nas ima svega 2,5 grla goveda, a specijalna tovilišta su najčešće kapaciteta 10-20 grla, a pojedina najveća – do 250 grla.
