Poslovna zajednica u Republici Srpskoj već duže vrijeme se žali na hronični nedostatak radnika, braneći se da čini kako bi ih zadržala. Međutim, dobar dio njih svojim zaposlenima ne obezbjeđuje ni minimum uslova, poput prijave u sistem i fondove osiguranja.
Iako su resursi radne snage odavno iscrpljeni i dalje postoje preduzeća i privrednici koja praktikuju rad na crno, poguban kako za radnika tako i za državu.
To pokazuju i podaci koje je portal CAPITAL prikupio od Inspektorata Republike Srpske i Poreske uprave RS, prema kojima su neodgovorni poslodavci kažnjeni sa 1,1 milion maraka.
U Inspektoratu Srpske kažu kako su zakonske izmjene omogućile mnogo efikasniju borbu sa ovom pojavom, jer svaki inspektor, bez obzira na oblast, može da vrši kontrolu, dok je to ranije samo radila inspekcija rada.
Tako je u prošloj godini kontrolisano 16.810 radnika, od kojih 208 nije imalo ugovor o radu. U prosjeku, poslodavci su po radniku kažnjeni sa 2.400 maraka, odnosno ukupno nešto preko pola miliona KM.
“Angažovanje radnika na crno najčešće se konstatuje u oblastima ugostiteljstva, trgovine, eksploatacije i prerade drveta, građevinarstva, te uslužnim djelatnostima. U odnosu na prethodne godine uočeno je smanjenje rada na crno u oblasti građevinarstva, što se može povezati sa nedostatkom stručne radne snage u ovoj djelatnosti”, kažu u Inspektoratu Srpske.
Kontrolišu kase pa otkriju rad na crno
Zanimljivo je to da su od inspektora iz Inspektorata, efikasniji bili inspektori Poreske uprave Republike Srpske.
Oni su kontrolišući promet preko fiskalnih kasa, kontrolisali i rad na crno. Tako su u 618 kontrola otkrili 168 neprijavljenih radnika i izdali prekršajne naloge na iznos od 606.000 KM.
“Prilikom tih posebnih kontrola, najviše neprijavljenih radnika otkriveno je kod obveznika „Studen prom“ iz Zvornika kod koga su zatečena četiri neprijavljena radnika, dok su po tri neprijavljena radnika otkrivena kod poreskih obveznika „Intermezzo“ u Prijedoru, “Opium” u Banjaluci i Kafe bar „Cafe LO“ u Bijeljina”, otkrili su u Poreskoj upravi RS.
U Uniji udruženja posldavaca Republike Srpske kažu kako godinama ukazuju na ovu pojavu. Prema njihovoj ocjeni, s obzirom na veličinu povrede i broj zaposlenih ima nedovoljno inspektora.
Takođe, napominju oni, treba imati u vidu da je riječ o izrečenim kaznama.
“Riječ je samo o izrečenim mjerama, ali po našim informacijama dobar dio tih kazni bude oboren na sudu i nikad se ne naplati”, kaže predsjednik Unije Saša Trivić.
Kao jedan od problema vidi i kaznenu politiku, koja je prema njegovoj ocjeni nije dovoljno stroga.
“Država mora odlučnije da se uključi u borbu protiv sive ekonomije”, zaključio je on.
Inače, Zakonom o radu, kazna za pravno lice, odnosno preduzeće u kojem se otkrije rad na crno iznosi između pet i 20.000 KM. Propisana kazna za odgovorno lice u iznosi od 500 KM do 2.000 KM, a kazna za poslodavca kao fizičko lice od 2.000 KM do 7.000 KM.
/CAPITAL: Dejan Tovilović/
