Banja Luka ima najveći broj stanovnika, najveću platu, procenat zaposlenih lica, najveći obim spoljnotrgovinske razmjene, najviše registrovanih vozila, najveći broj dolazaka i noćenja turista. Jedino Trebinje ima veći promet industrijskih proizvoda.
U Republici Srpskoj postoje 64 jedinice lokalne samouprave, od čega je 11 gradova. To su Banja Luka, Bijeljina, Gradiška, Derventa, Doboj, Zvornik, Istočno Sarajevo, Laktaši, Prijedor, Prnjavor i Trebinje.
Analizirali smo ih kroz različite pokazatelje, od oblasti stanovništva, tržišta rada, spoljnotrgovinske razmjene, industrije, turizma. Gotovo po svim navedenim paramterima, Banja Luka je na prvom mjestu. Jedino nema najveći promet industrijskih proizvoda, budući da je rekorder po tom parametru Trebinje.
Opšti podaci
Posmatrajući podatke o broju stanovnika u 11 gradova Republike Srpske, primjećujemo da najviše stanovnika živi u Banjoj Luci, a najmanje u Derventi. Ukoliko uporedimo broj stanovnika sa 2019. godinom, samo u Banjoj Luci, Trebinju i Istočnom Sarajevu se povećao broj stanovnika, dok se u ostalim gradovima smanjio broj stanovnika, u odnosu na period od prije četiri godine. U tri grada (Banja Luka, Bijeljina i Prijedor) živi trećina stanovnika Republike Srpske (32,7%).
Prosječna gustina naseljenosti za Republiku Srpsku u 2023. godini iznosi 45 stanovnika po 1 km2 . Prosječna gustina naseljenosti za posmatranih 11 gradova je 85 stanovnika po 1 km2. Najveća gustina naseljenosti je u Banjoj Luci i Bijenjini, dok je najmanja u Trebinju i Istočnom Sarajevu.
Prosječna starost stanovništa za Republiku Srpsku iznosi 43,9 godina. Od posmatranih gradova, najveća prosječna starost stanovništva je u Prijedoru, dok je najmanja prosječna starost stanovništva u Banjoj Luci.
Tržište rada
Najveći procenat zaposlenih lica, u odnosu na ukupan broj zaposlenih lica u Republici Srpskoj, nalazi se u Banjoj Luci (27%), a najmanji broj u Prnjavoru (3%). Najveći relativni rast zaposlenosti u odnosu na 2019. godinu zabilježen je u Laktašima (17%), a najmanji u Derventi (2%). Najveći udio lica koja traže zaposlenje, u odnosu na ukupan broj nezaposlenih lica, nalazilo se u Bijeljini (9%), a najmanji u Derventi (1%). Ukoliko uporedimo broj nezaposlenih lica i broj zaposlenih lica, najlošiji racio imao je Zvornik, a najpovoljniji Banja Luka. Ukoliko uporedimo 2023. godinu, sa periodom od prije četiri godine, broj lica koja traže zaposlenje, posmatrajući relativno, najviše se smanjio u Gradišci (-61%), a najmanje se smanjio u Trebinju (-5%).
Četiri grada bilježe veću prosječnu platu od prosječne plate za Republiku Srpsku. Najveća prosječna plata isplaćena je u Banjoj Luci, dok je najmanja prosječna plata isplaćena u Laktašima. U poređenju sa 2019. godinom, plate su najviše porasle u Banjoj Luci, a najmanje u Trebinju.
Najveći broj korisnika prava na penziju ima Banja Luka, a najmanji Derventa. S druge strane, najviše penzionera u odnosu na broj zaposlenih ima Prijedor (98%), a najmanje imaju Laktaši (46%). U Istočnom Sarajevu i Banjoj Luci je isplaćena najveća prosječna penzija, dok je najniža penzija isplaćena u Prnjavoru. Samo tri grada su isplatila veću prosječnu penziju od prosječne penzije za Republiku Srpsku.
Indeksi potrošačkih cijena
Cijene se prate u šest gradova Republike Srpske. Posmatrajući te gradove, vidimo da su cijene u 2023. godini, u poređenju sa cijenama iz decembra 2022. godine, najviše porasle u Istočnom Sarajevu (4,1%), a najmanje u Prijedoru (2,8%).
Izvoz, uvoz, poslovni subjekti i preduzetnici
Posmatrajući izvoz/uvoz, najveći obim spoljnotrgovinske razmjene ostvaruje Banja Luka. Ona je ujedno najveći i uvoznik i izvoznik. U 2023. godini Banja Luka je ostvarila 10% ukupnog izvoza Republike Srpske i 44% ukupnog uvoza. S druge strane, najmanje izvozi Doboj, a najmanje uvozi Trebinje. U poređenju sa 2019. godinom, Trebinje je ostvarilo najveći rast izvoza (133%), dok je najmanji rast izvoza ostvario Zvornik (17%). Najveći rast uvoza zabilježio je Prijedor (98%), a najmanji rast uvoza bilježi Trebinje, koje je zabilježilo pad uvoza od 8%. Gledajući pokrivenost uvoza izvozom, najveću pokrivenost ima Trebinje (359%), dok najmanju ostvaruje Banja Luka (23%). Najveći broj izvoznika ima Banja Luka (561), a najmanji broj izvoznika ima Istočno Sarajevo (30). Broj izvoznika, u apsolutnom iznosu, u odnosu na 2019. godinu najviše se povećao u Banjoj Luci (48), a u Zvorniku se smanjio za 8.
Najveći broj poslovnih subjekata ima Banja Luka, koja ima 29% poslovnih subjekata, a najmanji Derventa. Najveći broj preduzetnika isto ima Banja Luka, 34% od ukupnog broja preduzetnika u Republici Srpskoj, a najmanji Trebinje. Ukoliko uporedimo broj poslovnih subjekata u 2023. godini sa brojem u 2019. godini, najveće relativno povećanje imalo je Trebinje (25%), a broj preduzetnika se najviše povećao u Banjoj Luci (33%).
Vrijednost prodaje industrijskih proizvoda
Ukoliko pogledamo vrijednost prodaje industrijskih proizvoda, uključijući prodaju na domaćem i stranom tržištu, najveći promet industrijskih proizvoda u 2023. godini ostvarili su Trebinje i Banja Luka. Jedanaest gradova Republike Srpske ostvarilo je 69% ukupnog prometa industrijskih proizvoda Republike Srpske.
Broj registorvanih vozila
Najviše registrovanih vozila nalazi se na teritoriji Banje Luke (19%). Najmanje registrovanih vozila ima Derventa (2,6%). Poredeći broj ukupno registrovanih vozila u 2023. godini, sa brojem registrovanih vozila u 2019. godini, skoro svi gradovi bilježe veći relativni rast registrovanih vozila od prosjeka za Republiku Srpsku (9%). Najveći relativni rast registrovanih vozila imali su Laktaši (17%). Broj prvi put registrovanih vozila u Republici Srpskoj u 2023. godini veći je za 2,0% u odnosu na 2019. godinu.
Turizam
Najveći broj dolazaka turista imaju Banja Luka i Trebinje koji bilježe 44% dolazaka turista, a posmatranih jedanaest gradova bilježi 80% ukupnog broja dolazaka turista. Većina gradova ima više dolazaka stranih nego domaćih turista. Najveći relativni rast broja dolazaka turista u odnosu na 2019. godinu imaju Trebinje i Zvornik (oko 50%). Najveći broj noćenja isto bilježe Banja Luka i Trebinje. Preko 30% noćenja zabilježeno je u Banjoj Luci i Trebinju. U poređenju sa 2019. godinom, šest gradova je zabilježilo pad noćenja turista.
Ostvarene investicije u stalna sredstva
Ubjedljivo najviše ostvarenih investicija u stalna sredstva u 2023. godini imali su Banja Luka i Trebinje, koji su ujedno imali i najveći rast investicija u stalna sredstva, poredeći sa 2019. godinom, posmatrano u apsolutnom iznosu. Posmatrajući relativno, najveći relativni rast investicija u stalna sredstva ostvarili su Trebinje i Laktaši, dok je u Zvorniku, Istočnom Sarajevu i Gradišci ostvaren pad investicija u odnosu na period od prije četiri godine.
/www.rzs.rs.ba/
