Sveta Gora je jedan do najvažnijih centara pravoslavlja na svijetu. Po predanju, Presveta Bogorodica je putujući brodom na Kipar zbog nevremena pristala na Atos. Mnogobožačko stanovništvo je prihvatilo njenu propoved i čuda koja je činila. Tada su Atonci dobili svoje prvo krštenje. Odlazeći, ona im reče: „Neka ovo mJesto bude moj udIo, predat mi od Sina i Boga mog. Blagodat Božija neka bude na mjestu ovome i na onima koji ovde žive s vjerom i pobožnošću, čuvajući Njegovu zapovijest.“ Od tada pa do danas, Presveta Bogorodica je Zastupnica i Igumanija cijele Svete Gore, a Sveta Gora se naziva još i „Vrt Presvete Bogorodice“.
Sveta gora je jedan od centara pravoslavnog svijeta. Nalazi se na poluostrvu Halkidiki (Egejska Makedonija) na sjeveru Grčke, tačnije na najistočnijem od tri poluostrva Halkidikija — Atosu.
Atos je planina i poluostrvo u Grčkoj, sjedište 20 pravoslavnih manastira i čini autonomnu državu pod grčkim suverenitetom. Samo je monasima dozvoljeno da žive na Svetoj gori, a trenutno na njoj živi oko 2.000 monaha. Poluostrvo, istočni krak većeg poluostrva Halkidikija dugačko je 60 km, a širina mu je sedam do 12 km i ima površinu od 390 km², s planinom Atos, čije strme, gusto pošumljene padine, dosižu visinu do 2.033 m.
Sa dobrom sedmočlanom ekipom poslije pripreme i posta krenem na najveće pravoslavno svetište Svetu goru Atonsku sa namjerom da posjetim srpsku svetinju na njoj koja već više od 800 godina čuva naš pravoslavni krst..Postoji jedna zemlja na svijetu Gora atonska, prepuna raznih čuda.Ima čudesnu klimu i sve vrste bilja. Kupa se u čistoti zraka i zakićena je najraznovrsnijim biljem, drvećem, ćuvicima i šarenim livadama. Prebogata je ljudskim djelima, tamo su se susreli svi znaci vrlina, vidljivi i u prirodi i u usamljeničkom životu ljudi koji su se zamonašili i koji svesrdmo mole Gospoda za nas.Ovo je u svojoj hronici o Svetoj gori Atonskoj davno napisao vizantijaski hroničar Grigora.
O pradavnoj pojavi Grka na Svetoj gori atonskoj svjedoči Irodat, Tukididis, Demnosten, Staravin i mnogi drugi. Prema zapisima antičkih istoričara na Atonu su postojali grčki stari gradovi Elinis, Kleon, Haradrija, Ilofiks i Sani. Prvi stanovnici Atosa bili su Pelasgi. Kasnije su međutim u tu oblast stigli emigranti iz Halkide i dali svoje ime cijeloj oblasti Halkidiki.Stari gradovi na Aronu u to vrijeme to jest oko godine 480 prije Hrista su pripadali Atinskom savezu. Kserks je na najužem mjestu otvorio prolaz koji je od tada poznat kao „Kserksov kanal“ a on omogućava prolazak svim brodovima.K asnije Atonske republike su pripadale konfederaciji Olinta a u kasnijem vremenu državi Aleksandra velikog. Po pisanju Plutarha aehitekta Stasigraf predlagao je Aleksandru velikom da iskleše cijelu planinu tako da se oblikuje lik kralja Makedonije ili da se od čitave planine izvaja statua Alreksandra koji bi u jednoj ruci držala mnogoljudni grad a u drugoj rijeku. Aleksandar je odbacio ovu ideju maštovitog arhitekta rekavši o njoj:
„Ostavi planinu tamo gdje se nalazi. Dovoljno je što je jedan drugi kralj ostavio ovdje za svagda tragove svoje arogancije, otvorivši kanal na njoj.“
U periodu prvih hrišćanskih godina kroz grad Apoloniju na Atonu prošao je apostol Pavle, išavši od Filipa u Solun da podučava Hrišćanstvo. Prvi hrišćani na svetu planinu su stigli u periodu Konstantina velikog,kada je Konstatinopolis postao prestonica istočnog Rimskog carstva, preraslog u Vizantiju. Prvim stanovnikom se smatra Petar Atonijski koji je stigao na Svetu goru u sedmom vijeku nove ere. Međutim zvanična pojava monaha na Svetoj gori navodi se tek u spisima iz devetog vijeka.Tačnije na ekumeničkom Sinodu koji je održan 841 godine u Konstantinopolisu, učestvovali su i predstavnici monaha poljoprivrednika.Jedan vijek kasnije pojavljuju se reformatori monaškog života na Svetoj gori, AtanasijeAtonski i Pavle Ksiropotomski.
Sledeća dva vijeka to jest od 10-12 smatra se zlatnom epohom Atona.Njegova slava je prešla granice grčkog pravoslavlja, privlačeći monahe i iz drugih pravoslavnih zemalja kao što su Srbi, Rumuni, Rusi, Gruzijci itd.U tom periodu Atonska gora cvjeta pod pokroviteljstvom Vizantije, koja vodi računa između ostalog i o njenim financijama.Po dekretu vizantijakog cara Konstatina donijet je propis koji važi sve do danasa koji zabranjuje ženama ulazak na Svetu goru.Car Aleksije Komnin dopunski proširujući predhodni propis zabranjuje i posjetu Svetoj gori svakom ženskom biću i dodaje Gori definiciju Sveta. Od tada atos postaje kolijevka pravoslavlja i pravoslavni duhovni centar što se održalo do današnjeg dana.Tokom turske vladavine monasi su uživali specijlana prava i privilegije koje su im dali Murat drugi i njegovi sultani naslednici. U godinama 1821-1832 Sveta gora učestvuje u borbi za slobodu, pomažući je prije svega ekonomski, to jest prodajoim vrijednih blaga koja su se do tada čuvala u manastirima.
Nastaviće se…
