Kada se od Budve magistralom koja vodi tik uz more krene prema Petrovcu na sedmom kilometru odmah uz cestu a s desne strane na omanjem ravnom platou visoko uzdignutim nad morem i Perazićem dolom ugledaćete u maslinjaku objekte Manastiara Reževići.
Po predanju ovdje su nekad postojali paganski hramovi i antička groblja grčkih i rimskih porodica. Manastir je ime dobio po rijeci koja izvire nedaleko od njega, a možda i po tome što se nalazi na teritoriji starog paštrovskog plemena Reževići. Istorija kazuje da je Srpski kralj Stefan Prvovjenčani boravio u Reževićima. Sagradio je crkvu Uspenija presvete Bogorodice, koja je osvećena 1223. Godine.
Predanje taj dogadjaj opisuje ovako: “Prolazeći ovim krajevima kralj Stefan Prvovjenčani se jako opio paštrovačkim vinom. Nakon silnog mamurluka i triježnjenja, naredio je da se baš na tom mjestu podigne crkva!”
Car Dušan je u Reževićima podigao crkvu arhiđakona Stefana, koja je osvećena 1351. godine i tom prilikom Paštrovićima podario svoj čuveni Zakonik, kojim su se Paštrovići služili pri vijećanju na nedalekom Drobnom Pijesku i donosili presude na Suđinom Brdu. Prema jednom zapisu na ikoni iz 1423. godine koju je radio jeromonah Nikodim, spominje se i manastir Reževići.
U jednom dokumentu iz 1612. godine, kojim mještani iz bratstva Šoljaga darivaju Manastiru nešto zemlje za obradu, govori se o crkvi Uspenija presvete Bogorodice i o ovom manastiru. Sve do polovine XIX vijeka postojao je ovdje, pored puta, kameni stub sa udubljenjem u koga su stanovnici iz okolnih sela redovno stavljali bokal sa vinom, kao znak gostoprimstva prema putnicima. Priča se da je Rajmund iz Tuluze sa svojim krstašima pio vino iz paštrovskog bokala.
Manastir Reževići je kroz dugu istoriju često razaran – od strane turske vojske 1705. i 1785. godine. Francuzi su ga opljačkali 1812. godine, a ovaj vredan arhitektonski kompleks nije mimoišao ni veliki zemljotres u aprilu 1979. godine.
Manastir je bio veoma zapušten kada je 1714. godine u njega došao iguman Maksim Kosijerevac. On je, uz pomoć vjernika, obnovio obje crkvice. Rad na obnovi manastira nastavio je njegov učenik Nikodim Vuković, kasnije arhimandrit, koji je 1770. godine počeo podizati novu crkvu. Najveću pomoć za njenu gradnju donio je iz Rusije arhimandrit Dimitrije Perazić.
Za vrijeme Drugog svjetskog rata ovaj manastir je opljačkala italijanska vojska, a zatim zapalila njegov konak.
Ivan Kukuljević Sakcinski pronašao je u manastiru Reževici 1860. godine Paštrovski statut, poznat i kao Zagrebački rukopis Dušanovog zakonika. Čuva se u biblioteci Jugoslovenske akademije znanosti i umjetnosti u Zagrebu. Smatra se da je to posljednja prerada Dušanovog zakonika. To je kodeks pravila građanskog i krivičnog prava kojima su se Paštrovići služili kao autonomna župa od vremena Nemanjića. Inače u sastavu Manastira Reževići nalaze se tri manje crkve:
Crkva Uspenije presvete Bogorodice (to je crkva na slikama levo od veće crkve) po predanju je podignuta u XIII vijeku. Sačuvane su freske s početka XVII vijeka i ostaci slojeva iz XIII vijeka. Pretpostavlja se da ih je radio poznati umjetnik Strahinja iz Budimlja koji je uradio živopise u mnogim crkvama toga vremena. Ikonostas je izgradio 1833. godine ikonopisac Aleksije Lazović iz Bijelog Polja. Ikone su dobro očuvane. Crkvom dominiraju likovi Hrista Pantokratora, Bogorodice “Širšaja nebes’’, kompozicije na temu Hristovog stradanja iz Starog i Novog zavjeta, hagiografski likovi svetih mućenika i ratnika. U oltarskoj apsidi su figure svetih otaca liturgičara u kompoziciji Evharistije, a na desnom oltarskom zidu nalazi se djelimično očuvan deizis Hrista Spasitelja. Mala crkva Uspenja Bogorodice interesantna je po freskopisu, iz kojeg se pretpostavlja da je tu sahranjen ktitor ili donator crkve. (Slike starih fresaka su iz ove crkve.)
– Crkva Svetog Arhiđakona Stefana je osvećena 1351. godine. Razrušena je u XIX vijeku. Sačuvani ostaci zidova i dio sačuvanih fresaka govore o njihovoj izuzetnoj likovnoj vrijednosti. Ostatci crkve Sv. Stefana (po legendi, izgradio ju je car Dušan), naslanjaju se na istočni zid manastirskog konaka. (Ostataka ove crkve nema na slikama)
– Crkva Svete Trojice je najočuvaniji obekat u sastavu Manastira. Gradnja crkve sv. Trojice je započeta 1770, a dovršena 1814. godine. Crkva je u obliku krsta sa apsidom oltara i desnom četvrtastom apsidom za pijevnicu. Građevinski je u sastavu crkve Uspenija presvete Bogorodice. Iznad ulaznih vrata ima veliku bijelu rozetu. Na crkvi se nalazi četvrtasti zvonik visok 20 metara, a u njoj je novi ikonostas sa ikonama, rad domaćeg slikara Marka Gregovića.
Prema nekim zapisima konak je postojao još u XVIII vijeku. Rušen je i obnavljan zajedno sa ostalim crkvenim objektima, tako da sadašnji u cjelosti može da odgovori svojoj namjeni. Od sačuvanih kulturno-istorijskih dragocjenosti navodimo: ikona Presvete Bogorodice iz 1693. godine, Četvorojevanđelje iz 1835. godone, veliki litijski krst iz 1850, Darohranilnica iz polovine XIX vijeka. Zbog svih ovih kulturno-istorijskih dragocjenosti i vrijednosti, manastirski kompleks Reževići uvršćen je u spisak kulturno-istorijskih spomenika Crne Gore i nalazi se pod zakonskom zaštitom.U okviru manastirske porte nalazi se staro groblje koje nije u aktivnoj funkciji od 30-tih godina XX veka.
Monašenje
Imao sam priliku u tom manastiru prisustvovati činu monašenja, to jest momentu kada se od svjetovnog lice postaje monah. Čin monašenje novog monaha Sergija obavio je mitropilit Crnogorsko primorski gospodin Amfilohije sa sveštenstvom, a samom monašenju prisustvovalo je mnogo vijernika koji su te novembarske večeri bili u Reževićima.Upačatljiva slika sa monašenja je kada mladi iskušenik izjavi da odricanje od svjetovnog života prihvata sa radošću i svojevoljno bez prisile. Poslije tri puta izrečene te tvdrnje iguman ga postriže i saopšti mu njegovo novo monaško ime. Tada stiče pravo da ga obuku u monašku odoru a na dar dobija brojanicu i krst da cijeli život provede sa njima u molitvi .Kada mi se prilazi na čestitanje pita ga se:” Kako se zoveš”, On odgovara “Grešni monah Sergije”, pokazujući tako da je spreman da služi ciljevima zbog kojih je napustio svjetovni život, a prihvatio sa gospodu služi.
Po završetku monašenja u velikoj kamenoj trpezariji manastira za koju kažu u njoj služi već tri vijeka pripremljen je obrok ljubavi a nastojnik manastira otac Hrizostom koji je ranije bio iguman manastira Kom na Skadarskom jezeru pozvao je sve prisutne da se odazovu časti koja je pripremljena u novog monaha Sergija . Služilo se staro nadaleko čuveno paštrovačko vino, morski plodovi,i druga posna jela iz monaškog jelovnika( koja mi gosti rađe jedemo nego sva pečenja i mrsne đakonije u šta sam se nebrojeno puta uvjerio. Večeralo se tiho svi su se trudili da ne poremete strogi monaški red i običaje koji vladaju u manastiru.Domaćini su vodili ozbiljan razgovor kako unaprijediti i opraviti manastir jer zub vremena je neumoljiv a njegovi tragovi se moraju sanirati ne remeteći ljepotu ni jednog detalja.
