Prota i narodni poslanik Dušan J. Subotić, rođen je 11. februara 1884. godine u Gradišci, od oca Jovana- sveštenika i majke Marije. Završio je bogosloviju u Reljevu.
Supruga mu se zvala Anka. Rukopoložen je 29. i 30. januara 1906. od mitropolita Evgenija. Po rukopoloženju postavljen je na parohiju u selo Lamince i odmah je samopregorno krenuo ispunjavati svešteničke i učiteljske dužnosti.
Na široj sjednici eparhijskog crkvenog suda 2/15. novembra 1906. godine, održanoj u Banjaluci, odlučeno je da se laminačkoj parohiji pripoje sela Elezagići/Rovine, te su za parohijski centar određene Rovine, zbog idealnog položaja da se u njima podigne i srpska osnovna škola, a na tome je već po postavljenju počeo da radi sveštenik Dušan skupa sa svojim parohijanima.
Iste godine: “Dozvoljeno je svešteniku Dušanu Subotiću, da zbog nepristupačnog puta katehizaciju u narodnoj osnovnoj školi u Lamincima, prenese na učitelja, pošto je isti Srbin pravoslavne vjere. Godine 1909. podigao je prota Dušan parohijski dom u Lamincima “solidno zidan od tvrdog materijala. Laminačkom parohijom je administrirao i 1911. godine. Iste godine bio je član Eparhijskog upravnog i prosvjetnog savjeta. Prota Dušan, po penzionisanju oca Jovana, prelazi službom u Gradišku, 1912. godine. Za arhijerejskog namjesnika bosansko- gradiškog postavljen je rješenjem mitropolita g. Vasilija 15. aprila 1935.
Prečasni arhijerejski namesnik g. Dušan Subotić, prota bosanskogradiški i narodni poslanik Sreza bosanskogradiškog, rođen je 1884 u poznatoj staroj svešteničkoj porodici Subotića. Otac mu je bio popularni sveštenik Jovo Subotić. Ime porodice Subotić vezano je za sva nacionalna gibanja jednog dela Bosanske Krajine. Kao mlad sveštenik službovao je u Lamincima kod Bosanske Gradiške od 1906, do 1912. godine. Još prvih dana, ne odlažući ništa od danas za sutra, uspostavio je najprisnije i najkorisnije veze sa širokim narodnim slojevima i pokazao svoj prirođeni smisao za ekonomsko organizovanje i podizanje sela osnivajući Srp. zemljoradničke zadruge, težačke čitaonice itd.
Narod je stvarno razumeo njegova korisna nastojanja, vezao se za nj i ostao mu neprekidno veran i društveno i politički. Po smrti svog oca pok. Jovana bio je jednoglasno izabran na crkveno- školskom zboru za sveštenika, jer je njegov narodni rad u Lamincima po načinu organizovanja i po narodno- privrednoj zamašitosti bio zapažen i cenjen ne samo u rodnoj Bos. Gradišci, nego i u Bos. Krajini, i uopšte u negdašnjoj Bosni.
Po njegovom dolasku u Bos. Gradišku ostvareno je po selima, za nepunu godinu dana, nekoliko zadruga i čitaonica, a naročito sokolskih četa (Pobratimstvo). Prota i narodni poslanik g. Dušan Subotić spada u red onih narodnih ljudi koje je pok. Austrija, kao istaknute nacionaliste, narodne prvake i borce, 1914. uzela kao taoca, da ga najzad radi njegovog istaknutog prosvetno- kulturnog rada, koji je odisao prekaljenim srpstvom i slavenstvom, osudi na 14 godina robije.
Za svoj nacionalni rad, koji je počeo od najmlađih dana, od Laminaca 1906. do 1929, kada je sticajem izvesnih krupnih lokalnih prilika bio obustavio svoju aktivnost, narodni poslanik g. Subotić, odlikovan je sa nekoliko visokih ordena: ordenom Belog Orla, trećeg stepena; ordenom Sv. Save drugog, trećeg, četvrtog i petog stepena. Pored toga mnoga društvena i narodna priznanja krase njegov dosje.
Prota kroz pero savremenika
“Dušan Subotić, protojerej gradiški, ličnost je koja je slučajno i silom prilika ušla u moje djetinjstvo i ostavila duboki trag u njemu. To su bile godine kada dječaci traže svoj ideal, herojstvo i veličinu u čovjeku na koga će se ugledati, koji će postati njihov uzor. U mašti i snovima dječaka to se uzdiže do nadzemaljske veličine i obožavanja. Ja sam u njemu našao svog Robin Huda. I još više od toga. Za mene je on bio inkarnacija crkve, vjere pa i samog Boga.
U mojim očima i u mom srcu to je bila snažna, gorda i ponosita ličnost, koja je i samom svojom pojavom izazivala poštovanje, a još više od toga i strahopoštovanje. Lijep i rasan, crne puti, skladne fizičke građe, ponositog uspravnog hoda i snažnog muškog glasa. Uvijek skladno i elegantno odjeven, više u civilnom odijelu nego u mantiji, koju nije baš mnogo volio. U njemu je bilo puno gospodskog, a, rekao bih, čak i nečeg od aristokratskog.
Za mene je proto bio naročito velik i nenadmašan u vršenju vjerskih obreda. On je u tom bio pravi umjetnik i visoki profesionalac. Nije mu bilo premca. Tu je bio osoben i sa neprikosnovenim autoritetom. Sa puno duha i invencije on je crkvene obrede podizao na visoki umjetnički nivo. To je bilo ono što me najviše oduševljavalo kod njega i što me je za njega i crkvu najviše privuklo i vezalo.
Njegova izvanredna muzikalnost i dramski bariton činili su njegovo pojanje očaravajućim. Slušajući ga i gledajući, ja bih tada zaboravljao da li sam u crkvi ili u pozorištu, operi. Trebalo je čuti njegov Te Deum / “Tebe Boga hvalimo“/ u čast kralja na dan njegovog rođendana. To je jedno od bogosluženja koja je on najviše volio i sa kojih ije izostajao. Tad bi on svojom pojavom i svojim glasom došao do punog izražaja.
Dobro se sjećam tog blagodarenja. Na taj dan u crkvu bi došla sva gradska elita: svi najviši državni činovnici iz gradske i kotarske uprave na čelu sa sreskim načelnikom i gradonačelnikom, najugledniji građani, trgovci, rezervni oficiri sa sabljama i ordenima. Proto u najsvečanijoj odeždi. U ruci mu čirak sa svijećom na kojoj je trobojnica. A crkva ječi od njegovog baritona: Tebe Boga hvalim, tebe blagodarim…“
Kod njega je uvijek na časnoj trpezi moralo biti svježeg cvijeća, koje sam redovno donosio od Gospave Bogosavac iz Novog varoša. Odežda je, kao i njegovo odijelo, morala biti besprekorna. U crkvi red i disciplina. Za Božić je crkva bila pokrivena debelim slojem slame. I to ne bilo kakve, već onom najboljom, koja miriše na žitno polje. U kadionici je pored tamjana uvijek moralo biti izmirne. Sve je bilo organizovano i izvođeno po njegovom scenariju i režiji.“
Prota besednik
“Sjutra dan bila je služba u crkvi, na kojoj je učestvovalo nekoliko sveštenika. Po svršetku službe držao je mladi sveštenik g. Dušan Subotić jedan odličan i fulmanentan govor, odličan po svojoj sadržini, jedinstven po slobodi govornika, po vremenu i mjestu, gdje je izgovoren. Takav je to govor, kakav se sa crkvenih dveri za 29 godina nije čuo u našoj zemlji. Gosp. Subotić u kratkim crtama izložio je teški i mučni život naše zemlje, naše prosvjete i našeg napornog rada, koji se poglavito sastojao u odbijanju tuđinske najezde na naše narodne svetinje. Ovim slobodnim i fulmanentnim govorom mi smo bili potreseni i u duši smo zaželjeli da imamo još takvih popova, koji ne govore vazda o svecima i nebesima, nego i o ljudima i zemlji.“
Čekam vaskrsenje mrtvih
Sveštenik Dušan, kao izuzetan nacionalni radnik, kao spona duhovnog i svjetovnog autoriteta, kao neko ko je obilježio Gradišku prije i između dva svjetska rata postaje državni neprijatelj- broj jedan. Nova, ustaška vlast, nastojala je da kroz njegovu likvidaciju obezglavi i zaplaši srpski narod u Gradišci i njenoj bližoj i daljoj okolini. Koliko je prota novom režimu bio trn u oku, svjedoči činjenica da je uhapšen svega nekoliko dana po formiranju NDH (11.4.1941.)
Prije susreta sa episkopom Platonom između 4. i 5. maja i zajedničnog krstovaskrsnog puta na gubilište, prota je već prošao stradanje. Naime, po hapšenju u Gradišci, zatočen je u samostan časnih sestara, gdje je bio strašno mučen i malteretiran. “Iz manastira je preveden preko Save u Staru Gradišku, odakle je odveden u Banjaluku i zatvoren u banjalučki Kastel.“
Tu su ih “najprije izmučili na najokrutniji način (čupali bradu, rezali nos i uši, rezali butove i sipali so u meso) i tek kasnije ubili i bacili u rijeku Vrbanju.“ Vladiku i protu ubile su ustaše: Osman Ćelić, Mirko Kovačević i Niko Čondrić, svi iz Banjaluke. Voda je protino stradalno tijelo izbacila 24. maja u selu Vrbanji gdje je i privremeno sahranjen. “Otkopavanje posmrtnih ostataka prote Dušana Subotića obavljeno je 3. maja 1946. godine. Posmrtni ostaci preneseni su u bosanskogradiško groblje i položeni u porodičnu grobnicu.
Znatan broj vjernika dočekao je posmrtne ostatke prote Subotića, na čelu sa mjesnim parohom Ilijom Jovanovićem. Poslije pomena na gradiškom groblju, održali su prigodne govore proto Jovo Davidović i pokojnikov rođak Rajko Malić. Nakon toga kosti su položene na vječni počinak, u pitomoj ravnici Lijevča polja, za koje je počivši proto Subotić živio, djelao i umro.“
Pratite ”Micro mrežu”:
