Sutra nam je jedan od najvećih praynika Srpskog narodaS Sveti Sava. Smatra se jednom od najznačajnijih ličnosti srpske istorije i osnivačem srpske crkve koja ga slavi kao sveca. Sveti Sava je naš vječita priča, nikad do kraja ispričana i završena.
Svi Srbi znaju o njemu ponešto, ali niko ne zna sve, jer je njegova biografija istovremeno biografija Boga i Crkve u svetu i istoriji. U velikoj mjeri, to je biografija cijelog ovog naroda. Sveti Sava (Rastko Nemanjić) Prosvetitelj, arhiepiskop, književnik (1175-1236.) 21.07.2017.Rođen je kao Rastko Nemanjić, kao raški plemić, as bio je svetogorski monah, iguman manastira Studenica, prosvetitelj, književnik, diplomata i prvi arhiepiskop autokefalneSrpske pravoslavne crkve.
Rođen je između 1169. i 1175. godine u mestu Ras koje se nalazi u blizini Novog Pazara, a preminuo je 12. ili 14. januara 1236. godine (po julijanskom kalendaru) u Trnovu, u Bugarskom carstvu, pri povratku sa hodočašća u Jerusalimu . Rastko je bio najmlađi sin velikog župana Stefana Nemanje i plemkinje Ane Nemanjić o čijem porijekli se ne zna mnogo. Imao je dva brata: Stefana i Vukana i tri sestre: Jefimiju koja je bila udata za vladara Soluna, Elenu koja je bila udata za bugarskog kralja Ivana Asena i nepoznatu sestru koja je rodila bugarskog cara Konstantina I. Ana i Nemanja su željno iščekivali treće dijete zbog čega im je Rastko bio veoma drag. Kada je imao 15 godina, otac mu je povjerio oblast Zahumlje da njime upravlja. Stekao je solidno obrazovanje čitajući crkvene knjige. Dvije godine kasnije, roditelji su hteli daga ožene, ali Rastko je imao drugačije planove. Mnogo je razmišljao o Bogu i upoznao je kaluđere koji su mu pričali o životu u Svetoj Gori. Pitao je oca da ode u lov na jelene, ali umesto toga, sa duhovnikom i nekoliko vjernih sluga je pobjegao na Aton. Kada su shvatili da ga nema, svi na dvoru su bili veoma zabrinuti. Stefan Nemanja je posumnjao da je pobjegao sa Svetogorcem zbog čega je poslao vojvodu ivojnike da mu vrate sina.
Pronašli su ga u ruskom manastiru Svetog Pantelejmona i on se, samo naizgled, pokorio vojvodinoj naredbi da krene sa njima. Rekao je da im se spremi bogata večera nakon koje su zaspali. Rastko je to iskoristio i sa jednim duhovnikom je otišao na visoku manastirsku kulu gde mu je kosa odsečena u obliku krsta i obučeno mu je kaluđersko odijelo. Vojvoda i njegovapratnja su plakali kada su videli da se Rastko zakaluđerio. On im je dao svoje svetovno odijelo, kosu i pismo koje je namjenio roditeljima. Stupivši u monaški red, dobio je ime Sava i premješten je u manastir Vatoped gde je postao jeromonah. Tu je ostao sedam godina, a 1196. godine mu se pridružio Stefan Nemanja koji je u manastiru Studenica bio monah više od godinu dana. U monaštvu je dobio ime Simeon.
U početku, Rastkovi roditelji nisu mogli da prihvate njegovu odluku zbog čega su patili i nosili crninu. Na kraju su se pomirili da je to Božja volja i Stefan Nemanja mu je slao velike svote novca koje je on dijelio manastirima i pustinjacima. Sava je dobio dozvolu da ih sve obiđe, ali mu nije odobreno da ispašta u
samoći kao isposnik. Hranio se samo hljebom i vodom, a u molitvi je ostajao do kasno u noć. I zimi i ljeti je nosio laganu odeću, a pošto je svuda išao bos, koža na tabanima mu je postala otporna i na najoštrijekamenje. Pošto u Svetoj Gori nije bilo srpskih manastira, 1197. godine Sava je krenuo u Carigrad da od cara Aleksija III Anđela traži dozvolu da izgradi novi manastir na mjestu porušenog Helandariona. Car je to odobrio i njihovu zadužbinu, Hilandar, je proglasio manastirom prvog reda. Simeon je u manastiru proveo osam mjeseci i 13. februara 1199. godine se upokojio. Godinu dana kasnije je kanonizovan za sveca. Hilandaru je pridodato 14 manastira i zemlja na kojoj je moglo da živi još dvjesta kaluđera.
Manastir je postao duhovna akademija za one koji su željeli da steknu više bogoslovsko obrazovanje. Sava je u Hilandaru napisao „Žitije svetog Simeona“ u kome u jedanaest glava opisuje život svog oca kao vladara i kaluđera. Druga njegova djela su: „Karejski tipik“, „Hilandarski tipik“, „Studenički tipik“ i „Zakonopravilo“ iz 1219. godine koje predstavlja prvi srpski ustav. 1200. godine episkop Jarisa je rukopoložio Savu za đakona, a zatim i za sveštenika. Sledeći uspon se dogodio između 1200. i 1204. godine u Solunu gdje je rukopoložen za arhimandrita. Tada su se Vukan i Stefan Prvovenčani sukobili oko prestola, a u zemlji je zavladala glad.
Sava je brzo krenuo u Srbiju noseći očevo tijelo kako bi pomirio braću i zaustavio građanski rat. To mu je pošlo za rukom, a Stefan je, u znak pokajanja, izgradio manastir Žiču. Savi se nije dopadao uticaj koji je Rim imao na Vukana i nazivao ga je „velikim knezom“, dok je Stefana smatrao „Bogom izabranim“.
Simeon je sahranjen u Studenici, a Sava je postao iguman tog manastira. Nastavio je da gradi crkve i manastire u Srbiji, da uvodi lijepe običaje, a one štetne da iskorenjuje. Bavio se i prosvetiteljskim radom kako bi svojim sunarodnicima približio vjerske pouke. 1209. godine je osnovao prvu bolnicu na području srpske države. 1217. godine se vratio u Svetu Goru.
Dvije godine kasnije je otišao u Nikeju da bi se vidio sa vizantijskim carem Todorom Laskarisom i patrijarhom Manojlom i Sarantenom jer su krstaši zauzeli Vizantiju. Zamolio ih je da Srbiji omoguće nezavisnost u smislu da njeni episkopi biraju arhiepiskopa.
Car i patrijarh su to prihvatili uz uslov da Sava bude prvi srpski arhiepiskop. 6. decembar 1219. godine se smatra veoma važnim za srpsku istoriju jer je Sava izborio samostalnost raške arhiepiskopije od Vizantije i postavio je temelje današnje Srpske pravoslavne crkve. Bio je arhiepiskop do 1233. godine. Zatim se vratio u Svetu Goru gde je obišao sve manastire i neke od najboljih učenika proglasio episkopima.
Osnovao je osam novih episkopija (zetsku, hvostansku, humsku, topličku, budimljansku, dabarsku, moravičku) i arhiepiskopiju u Žiči. Zabranio je prinošenje krvnih žrtava i postavio je osnovu za proslavljanje Krsnog imena ili slave. 1220. godine papa Honorije III je poslao legata sa krunom, a 1221. godine Sava je sazvao državno-crkveni sabor kod Žiče na kom je brata Stefana miropomazao i krunisao tom krunom (vijencem). Stefan Prvovenčani je postao prvi srpski kralj, Raška kraljevina, a Sava je
Svetu zemlju i podigao je konake za srpske monahe u blizini Jerusalima, a na brdu Sion im je sagradio manastir. Kupio je kuću, Sionsku Gornicu, u kojoj je održana Tajna večera plativši je zlatom i srebromkoje je dobio od kralja Radoslava.Putovao je Palestinom i obišao je Jerusalim, Vitlejem i Jordan. 1230. godine
Povukao se sa položaja arhiepiskopa, a nasledio ga je učenik Arsenije. Naredne godine je sve svoje zadužbine poklonio pravoslavnoj Lavri Svetog Save Osvećenog kojom su Srbi upravljali 130 godina. Iako u knjigama piše 14. januar, smatra se da je Sava preminuo 12. januara 1236. godine od upale pluća.
Sahranjen je u tadašnjoj bugarskoj prestonici, Trnovu, a kralj Vladislav je 1237. godine prenio njegove mošti u manastir Mileševu. Međutim, Sinan-paša ih je oteo i odnio u Beograd gdje ih je spalio 27. aprila 1594. godine. Narodno vjerovanje kaže da je spašena ruka Svetog Save koja se nalazi u manastiru Svete Trojice kod Pljevalja. Nakon oslobođenja od Turaka, na mjestu gdje su mošti spaljene, podignut je hram posvećen Svetom Sav.i
