Privredna komora Republike Srpske, u saradnji sa gradovima Gradiška, Laktaši i Prnjavor i opštinom Srbac, organizovala je seminar na temu „Dekarbonizacija malih i srednjih preduzeća – izazovi i prilike“ u Kulturnom centru u Gradišci koji je realizovan uz podršku programa “Lokalni ekonomski razvoj u BiH”, koji provodi konzorcijum Karitas Švajcarske i NIRAS, a finansira Vlada Švajcarske u cilju upoznavaja privrednika o regulativama i sticanja saznaja o principima CBAM-a, obračuna ugljeničkog otiska i izazovima finansijskog opterećenja.
Rukovodilac Centra za upravljanje projektima i analize u Privrednoj komori RS, Olivera Radić, naglasila da značaj današnjeg seminara na kojem su privrednici sa regije Gradiške i Laktaša, Srpca i Prnjavor upoznati sa novim paketom mjera EU koje donose odgovarajuće olakšice.
“Tema dekarbonizacije je veoma važna i aktuelna s obzirom da su se vlasti na nivou BiH i Republike Srpske obavezale na primjenu mjera dekarbonizacije i energetske efikasnosti kroz niz ugovora. Privredna komora RSje i u prethodnom periodu kroz organizaciju različitih programa vezano za primjenu CBAM regulative i izvještavanja i unapređenjenja energetske regulative i tranzicije i korištenja obnovljivih izvora energije i primjene određenih standarda u cilju približavanja privrednika različitim izvorima finansiranja koje mogu iskoristiti za ovu namjenu. Seminar je organizovan u saradnji sa opštinama koje imaju BFC certifikat sa povoljnim poslovnim okruženjem koje su se opredjelile da ispune zahtjeve ovog standarda kako bi zajedno privrednim subjektima povećale poslovnu konkurentnost”, istakla je Radićeva.
Predavač na današnjem seminaru, Aleksandar Simić, ekspert za oblast održivog razvoja sa dugogodišnjim iskustvomi iz Republike Srbije, rekao je da proces dekarbonizacije i smanjenja ugljeničkog otiska treba posmatrati kao izazove koje je potrebno što prije savladati.
“Privreda Republike Srpske za primjenu novih EU regulativa generalno jeste spremna jer postavljeni rokovi od strane EU nisu nedostižni, obzirom da su načinjeni značajni koraci u upoznavanju privrednih subjekata o procesima. Povećanjem udjela energije iz obnovljivih izvora energije, kompanije će na tržištu EU imati značajnije benefite i njihovi proizvodi biti veoma primamljivi, a njihov prisutnost sve značajnija. Dekarbonizacija nije namet i dugoročno gledano neće donositi samo probleme i troškove, nego jedan pozitivan budući način funkcionisanja i kada kompanije to budu shvatile neće biti problema”, istakao je Simić.
Gradonačelnik Gradiške, Zoran Adžić, istakao je da su brojne solarne elektrane već počele sa radom na području Gradiške, a planirana je izgradnja još mnogih. Današnje predavanje na temu dekarbonizacije, primjene CBAM-a i načina obračuna ugljeničkog otiska, kao i upoznavanje sa najnovijim regulativama EU, istakao je kao važan korak u pravcu postizanja održivog razvoja i smanjenja negativnog uticaja na životnu sredinu.
Osim CBAM-a, organizacije moraju odgovoriti zahtjevima za izračunavanje ugljeničnog otiska u lancu snabdijevanja, zahtjevima u vezi sa ESG – korporativnom društvenom odgovornošću i ocjenjivanja životnog ciklusa proizvoda.
Kako su pojasnili iz Privredne komore RS, Evropska komisija je 2023. godine usvojila Uredbu o mehanizmu prekograničnog prilagođavanja cijene ugljenika (CBAM), koja se odnosi na određene vrste roba iz sektora gvožđa/čelika, aluminijum, cement, vještačka đubriva, električna energija i vodonik.
Sve organizacije koje posluju u ovim sektorima i izvoze u EU su u obavezi da izračunaju ugrađene emisije u svoj proizvod i da o tome redovno izvještavaju. Prelazni period je započeo 1. oktobra 2023. godine, dok se puna primjena, koja podrazumijeva finansijske obaveze, očekuje od 1. januara 2026. godine.
