U Skandinaviji je ponovo aktuelno pitanje ravnopravnog tretmana ženskog fudbala na svjetskoj sceni. Kako sa evropskog sjevera i inače dolaze progresivni sociološki trendovi, tako su u Švedskoj pronašli rješenje za diskriminaciju FIFA-e kad je u pitanju naknada klubovima za igranje njihovih igračica na Svjetskom prvenstvu u Francuskoj 2019. godine.
Nije nikakva tajna da FIFA posluje fantastično. U posljednjem četverogodišnjem ciklusu na račun međunarodne fudbalske organizacije prosječno je svake godine stizalo nešto manje od milijardu i po dolara. Zato FIFA-i nije bio problem odgovoriti na zahtjev evropskih klubova i uoči Svjetskog prvenstva 2010. u Južnoj Africi ustanoviti poseban odštetni fond. Svaki klub dobio je tako naknadu za svoga igrača koji u dresu reprezentacije nastupa na završnom turniru. Fond je sa početnih 40 miliona dolara narastao na 209 miliona, a svaki dan svakog reprezentativca tokom ovogodišnjeg SP-a u Rusiji vrijedio je 8530 dolara (uz naglasak da se plaćaju i dvije sedmice priprema).
Znate li koliko će FIFA platiti ženskim klubovima za reprezentativke koje će nastupiti na SP-u u Francuskoj sljedeće godine? Ništa! Nula! Niti jedan jedini cent. Zato je jedan bogati sponzor odlučio švedskim klubovima za njihove švedske i norveške reprezentativke isplatiti potpuno istu naknadu koju bi dobile da se bave muškim fudbalom. ”Razvoj i obuka jedne fudbalerke košta potpuno isto kao i razvoj jednog fudbalera. Zato i naknada mora biti ista”, tvrdi Linda Wijkström, glavna tajnica ženske sekcije Švedskog fudbalskog saveza i sa pravom se pita treba li FIFA-i uopšte ženski fudbal.
Protivnice na SP-u spavaju u istom hotelu. Bitka još traje
Kad zagrebemo malo dublje, shvatićemo da FIFA čvrsto stoji na braniku neravnopravnosti, odnosno da ženskom fudbalu nudi tek mrvice u odnosu na muški. Nagradni fond na sljedećem SP-u za fudbalerke iznosi 15 miliona dolara, dok će se 32 muške reprezentacije na SP-u 2022. u Kataru boriti za čak 440 miliona dolara, odnosno za gotovo 30 puta veći iznos. Ono što bi u muškom fudbalu izazvalo skandal, poput noćenja protivničkih reprezentacija u istom hotelu tokom SP-a, u ženskom fudbalu dosad je bilo sasvim normalno. Tek tokom SP-a fudbalerki 2019. FIFA je odlučila ukinuti takvu praksu. Iako su mnoge međunarodne sportske organizacije odavno prepoznale problem spolne neravnopravnosti, ženska bitka za isti tretman počela je relativno kasno u 20. vijeku i još uvijek traje.
Naprimjer, tek 1967. Kathrine Switzer postala je prva žena koja je službeno istrčala Bostonski maraton. I to uprkos pokušaju atletskih funkcionera da je fizičkom silom odstrane iz trke. No, neki sportovi uspješno brišu granice između muške i ženske verzije, te tako tjeraju i ostale na akciju. Američka teniserka Serena Williams optužila je sudiju Carlosa Ramosa za seksizam tokom nedavnog finala US Opena i ponovno razbuktala raspravu o ravnopravnosti spolova u tenisu. Iako se čini da je sudija striktno slijedio pravila, Serenine zamjerke nisu bez temelja i upitno je bi li teniser dobio istu kaznu. Međutim, upravo je US Open, još 1973. godine, izjednačio nagradni fond za teniserke i tenisere (doduše, pod prijetnjom tada velike igračke zvijezde Billie Jean King da će bojkotovati turnir). Ostali Grand Slam turniri krenuli su istim putem, ali puna finanskijska ravnopravnost uspostavljena je tek prije desetak godina.
Nema gledalaca, nema novca
Fudbalski svijet danas je decenijama daleko od bilo kakve jednakosti fudbalerki i fudbalera. Tamo će i ostati ostane li FIFA na stajalištu da je ženski fudbal dosadan te nezanimljiv gledaocima i sponzorima. Protivnici ulaganja u ženski fudbal rado će napomenuti da je diskriminacija žena kad su u pitanju plate i zakonski zabranjena, ali i da FIFA ne dijeli plate već naknade koje zavise o marketinškim prihodima. Logika je jednostavna – nema gledalaca, nema sponzora, pa nema ni novca za fudbalerke. Iako takav stav zasad zvuči opravdano, bilo bi potpuno nerazumno od međunarodnih fudbalskih moćnika i kontraproduktivno po fudbal da na njemu ostanu. FIFA je strateškim odlukama i ulaganjima u posljednjih pedesetak godina uspjela probuditi prvo afrički fudbal, potom američki, a onda i azijski. Ako ne zbog sociološko-civilizacijskih razloga, onda barem zbog budućnosti i razvoja ove sportske igre, na isti način treba tretirati i ženski fudbal.
37 posto navijača su – žene
Evropska i svjetska prvenstva za fudbalerke igraju se tek od 1991. godine, a kontinentalna i svjetska takmičenja za mlađe uzraste počela su tek prije desetak godina. Koliko se u ženski fudbal bude ulagalo, toliko se može i očekivati zauzvrat. Konačno, FIFA je nakon ovogodišnje svjetske smotre u Rusiji ustanovila da 37 posto navijačkog puka koji je pratio takmičenje širom svijeta čine upravo žene i da upravo u ženskoj populaciji postoji ogroman potencijal za porast gledanosti međunarodnog fudbala. Može li sebi FIFA i dalje priuštiti ignorisanje ženskog fudbala i žena u fudbalu? Možda u 20. vijeku žene i nisu posebno voljele fudbal, jer niti su imale vremena, niti novca, niti je priličilo jednoj dami stajati na tribinama, a kamoli igrati fudbal. Ali vremena se veoma mijenjaju, društvene okolnosti su drugačije, ženske sklonosti, razmišljanja i navike su napredovale. Žene danas vole fudbal, a fudbal bi im morao znati uzvratiti ljubav.
/Index.hr/
