Tvorac srpske poezije za djecu Jovan Jovanović, poznat kao Zmaj Jova ili Čika Jova Zmaj, umro je na današnji dan prije 115 godina u Sremskoj Kamenici.
Jovanović je bio jedan od najplodnijih pjesnika srpskog romantizma, završio je studije prava i medicinu, a uporedo je pokretao i uređivao brojne književne časopise.
On je 1858. godine objavio prvu pjesmu “O Gaši”, a tokom života je napisao oko 450 dječijih pjesama.
Neke od najpoznatijih njegovih pjesama su: “Al` je lep ovaj svet”, “Pačija škola”, “Materina maza”, “Taši, taši”, “Zima, zima, e pa šta je”, “Žaba čita novine” i “Ciganin hvali svoga konja”.
Pisao je i pjesme za odrasle čitaoce, među kojima su najpoznatije: “Zar ja ljubit` više ne smem”, “Moji mrtvi”, “Misleć’ na te”, “Mrtvo cveće” i “Svetli grobovi”.
Poslije vjenčanja sa suprugom Ružom 1862. godine, nastale su neke od najljepših njegovih pjesama: “Kaži mi, kaži, kako da te zovem”, “Tijo noći moje sunce spava” i “Zaspala si, a ja budan”.
U Pešti, 1863. godine, Jovanović je pokrenuo satirični list “Zmaj”, što će postati i pjesnikov nadimak.
Poslije smrti petoro djece i supruge, Zmaj im je posvetio zbirku pjesama “Đulići uveoci”, u kojoj opisuje svoju bol.
Od 1880. godine počeo je da uređuje “Neven”, prema mnogima najbolji dječiji časopis u to vrijeme, a 1882. godine završena su izdanja “Pevanija” i “Druga pevanija”, koja obuhvataju veliki broj njegovih šaljivih i dječijih pjesama, štampanih u raznim listovima i časopisima.
U 1883. godini je u pjesničko-političkom časopisu “Starmali” objavio pjesmu “Šta se čuje?”, u kojoj govori o nevoljama Hrvata zbog pokušaja Austrougara da ih mađarizuju i poziva Srbe da im pomognu.
Neki od najpoznatijih Zmajevih citata su: “Nije znanje – znanje znati, već je znanje – znanje dati”; “Lepši je pogreb kad ideali sahranjuju svog čoveka, nego kad čovek sahranjuje svoje ideale”; “Ako si pao, nemoj se ukaljati, ako si se ukaljao, nemoj se valjati.”
Tu su još: “Ne treba se pravdati… Opravdanje prijateljima nije potrebno, a neprijatelji vam ionako neće poverovati”; “Sećanje je lako za svakog ko ima memoriju. Zaborav je težak samo za one koji imaju srce”.
Jedan od velikih ljubitelja Zmajeve poezije bio je i veliki srpski naučnik Nikola Tesla. Tesla je preveo desetak Zmajevih pesama na engleski jezik, smatrajući ga najvećim srpskim pjesnikom.
Teslini prevodi pjesama objavljeni su u čuvenom časopisu “Vijek”, u kojem je izašao i Teslin tekst posvećen Zmaju, gdje je za američke čitaoce napisao detaljnu biografiju velikog pjesnika i otkrio do tada neke nepoznate detalje u vezi sa počecima Zmajevog književnog rada.
Zahvaljujući Tesli, Zmaj je postao prvi srpski književnik koji je preveden i objavljen u SAD.
Jovan Jovanović Zmaj rođen je 6. decembra 1833. godine u Novom Sadu, a preminuo 14. juna 1904. godine u Sremskoj Kamenici.
U njegovu čast, “Matica srpska” ustanovila je Zmajevu nagradu za poeziju na srpskom jeziku, a organizuje i Zmajeve dečje igre u Novom Sadu, koje važe za najveći festival za djecu u Srbiji.
/Srna/
