Ulaganje u obrazovanje predstavlja jedno od najvažnijih strateških opredjeljenja svakog društva koje teži dugoročnom razvoju. Među najefikasnijim mehanizmima podrške mladima posebno se izdvajaju stipendije, koje ne predstavljaju samo finansijsku pomoć pojedincima, već i promišljeno ulaganje u ljudski kapital, znanje i inovacije.
Na lokalnom nivou stipendije najčešće dodjeljuju opštine, gradovi, kantoni, entiteti, univerziteti, fondacije i privatne kompanije. Ovi programi su često usmjereni na podršku talentovanim učenicima i studentima, mladima slabijeg socioekonomskog statusa, kao i kadrovima iz deficitarnih oblasti poput medicine, inženjerstva, informatike i prosvjete. Opštinska stipendija Grada Gradiška za akademsku 2024/25. godinu iznosila je 180 KM. Grad Banja Luka je za prošlu akademsku godinu izdvojio 1.800.000 KM za stipendiranje srednjoškolaca i studenata prvog ciklusa na visokoškolskim ustanovama, pri čemu su pojedinačni iznosi stipendija za studente po osnovu socijalnog statusa i uspjeha u studiju iznosili 150 KM mjesečno.
Na republičkom nivou, stipendija Ministarstva za naučnotehnološki razvoj i visoko obrazovanje Republike Srpske iznosi 2.000 KM i isplaćuje se u deset mjesečnih rata. Pored nje, poznata je i stipendija Fonda „Dr Milan Jelić“, čiji je iznos do sada iznosio 400 KM. Takođe, početkom svake akademske godine mogu se pronaći konkursi brojnih kompanija i fondacija koje nude stipendiranje talentovanim studentima, među kojima se izdvajaju Fondacija Bosana, kao i kompanije Lanaco i m:tel.
U poređenju sa domaćim modelima, zanimljivo je osvrnuti se i na praksu u Republici Srbiji. Studenti iz Republike Srpske koji studiraju u Srbiji imaju pravo na finansiranje iz budžeta Republike Srbije, kao i mogućnost konkurisanja za smještaj u studentskim domovima. Kada je riječ o stipendijama, izdvaja se stipendija Ministarstva prosvete Republike Srbije u iznosu od 13.000 dinara mjesečno, što iznosi približno 216 KM. Takođe, značajna je i stipendija u okviru projekta „Srbija za Srbe iz regiona“, koja iznosi 18.000 dinara mjesečno, odnosno oko 300 KM.
Slovenija predstavlja posebno zanimljiv primjer, budući da omogućava besplatno visoko obrazovanje i studentima iz Bosne i Hercegovine. Pored besplatnog studiranja, postoje i dodatni oblici finansijske pomoći kroz različite nacionalne stipendijske programe, prvenstveno namijenjene domaćim, ali povremeno i međunarodnim studentima. Kada govorimo o drugim državama u okruženju, možemo spomenuti i Republiku Hrvatsku. Ministarstvo znanosti, obrazovanja i mladih Republike Hrvatske dodjeljuje državne stipendije u ukupnom iznosu od 1.800 eura, koje se isplaćuju u više mjesečnih rata tokom akademske godine.
I imajući sve ovo u vidu bitno je još jednom da se osvrnemo na važnost pružanja svojevrsnog „vjetra u leđa“ mladim ljudima u periodu kada donose ključne životne i profesionalne odluke. Studiranje i obrazovanje često su praćeni finansijskim pritiscima, nesigurnošću i odricanjima, zbog čega stipendije predstavljaju mnogo više od novčane podrške. One mladima šalju poruku da njihov trud, znanje i potencijal nisu neprimijećeni, te da društvo prepoznaje njihovu ulogu kao nosilaca budućeg razvoja. Ulaganjem u mlade danas, stvaraju se temelji za stabilnije, obrazovanije i naprednije društvo sutra.
Na kraju, ostaje važno pitanje za sve nas: na koje još načine možemo dodatno pomoći mladima na njihovom obrazovnom putu? Da li su postojeći modeli podrške dovoljni ili postoji prostor za nove stipendijske programe, mentorstva, plaćene prakse i snažniju saradnju između institucija, obrazovnih ustanova i privatnog sektora? Upravo od odgovora na ova pitanja zavisi koliko ćemo kao društvo biti spremni da mladima omogućimo da ostanu, razvijaju se i grade svoju budućnost ovdje.
